Αγαπήστε και φροντίστε τον εαυτό σας σταματώντας να ελέγχετε τους γύρω σας Γοητεύεστε από προβληματικά άτομα; Αναλαμβάνετε ευθύνες άλλων; Κυνηγάτε ακόμα την αποδοχή των γονιών σας; Λέτε ναι, ενώ θέλετε να πείτε όχι στο παιδί σας; Έχετε ανάγκη την εκτίμηση του εργοδότη σας για να νιώθετε αυταξία; Αν ναι, μπορεί να είστε συνεξαρτημένοι και να το αγνοείτε. Η συναισθηματική εξάρτηση από άλλους είναι κοινή αδυναμία των περισσότερων ανθρώπων και οδηγεί συχνά στην εμμονή και στη δυστυχία και τους μεν και τους δε. Μην πτοείστε: υπάρχει λύση, που μπορεί να οδηγήσει σε μια ζωή γεμάτη πληρότητα, εσωτερική γαλήνη, ψυχική ισορροπία και αυτοεκτίμηση ίσως ακόμα και ευτυχία, κάτω από οποιεσδήποτε εξωτερικές συνθήκες… Ορισμός της συνεξάρτησης Συνεξάρτηση είναι να επιτρέπουμε στις διαθέσεις των άλλων να εξουσιάζουν τα αισθήματά μας, ενώ εμείς σε ανταπόδοση και με εμμονή προσπαθούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματα εκείνων. Ό,τι κι αν είναι το άτομο στο οποίο έχουμε επιτρέψει να μας επηρεάζει, αλκοολικός, ναρκομανής, τροφομανής, τζογαδόρος, εργασιομανής, σεξομανής, παραβατικός έφηβος, νευρωτικός γονιός, παθολογικά ζηλιάρης σύζυγος, ή κάποιος άλλος εξαρτημένος από εμάς, δεν έχει σημασία. Το σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε ότι η σχέση μας μαζί του δεν είναι ισορροπημένη. Είναι σχέση συνεξάρτησης. Και μας προκαλεί συνεχώς πόνο, δυστυχία, ατέλειωτα και άλυτα προβλήματα. Όσο κι αν προσπαθούμε να τον βοηθήσουμε, αν δεν φροντίσουμε πρώτα τον εαυτό μας, αν δε νιώσουμε εμείς ασφαλείς και αυτάρκεις, και δεν διαχωρίσουμε τη θέση μας και τη ζωή μας από τη ζωή οποιουδήποτε άλλου, δεν θα αισθανθούμε ποτέ καλά. Τα χαρακτηριστικά μιας εξαρτητικής σχέσης μπορεί να περιλαμβάνουν ανάληψη ξένων ευθυνών ως προτεραιότητα, μειωμένη αυτοεκτίμηση, καταπίεση του εαυτού, εμμονή με τα προβλήματα άλλων, άσκηση ελέγχου στους άλλους από φόβο, άρνηση της πραγματικότητας, ψυχαναγκαστικές και ψυχοσωματικές αντιδράσεις, εξάρτηση, προβληματική επικοινωνία, ευάλωτα όρια, έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον εαυτό και τους άλλους, θυμό, απογοήτευση, φόβο, ενοχές, ντροπή, προβληματικό σεξ, καταθλιπτικά συμπτώματα, παρορμητικότητα και υπερβολή. Μαρτυρία «Είμαι 45 χρονών, με δύο μεγάλα παιδιά, με σύζυγο, σπουδασμένη, με τις ξένες γλώσσες μου, στέλεχος επιχείρησης, ψαγμένη και με χρόνια ψυχοθεραπείας. Πρωτάκουσα για τη συνεξάρτηση μόλις πριν 4 χρόνια σε μια ομάδα αυτογνωσίας. Εγώ όμως είχα άλλα ζόρια, δεν ήθελα να ξέρω ότι είχα και συνεξάρτηση! Μου εξήγησαν τί σημαίνει: χοντρικά να εξαρτάς το πώς νιώθεις για τον εαυτό σου, από άλλα άτομα. Να σε κάνει κάποιος άλλος να αισθάνεσαι άχρηστος, ανίκανος, λίγος. Ή να σε κάνει να πετάς στα ουράνια! Εμένα η μάνα μου, και η κοινωνία ολόκληρη, μού είχαν εμφυσήσει ότι μόνο ένας σύντροφος μπορεί να με κάνει ευτυχισμένη. Οι γονείς μου δεν με αποδέχονταν γι’ αυτό που είμαι, όσο κι αν το προσπαθούσα για χρόνια, είτε με θετικό τρόπο, είτε με αντιδραστικό. Όταν έφτασα πια στο αμήν, στα σαράντα μου, είπα τέλος! Γυρίζω σελίδα, αφήνω το παρελθόν, συγχωρώ, δεν ζητάω πια τίποτα από εκείνους και ζω τη ζωή μου. Θα είμαι όσο καλύτερη μπορώ μαζί τους, θα αποφεύγω τις δύσκολες συζητήσεις που περιλαμβάνουν κρίσεις και επικρίσεις και από την πλευρά τους και από την πλευρά μου, θα κάνω σαν να είναι όλα μέλι-γάλα μεταξύ μας και θα πάρω το ρίσκο να αντέξω να κάνω και πράγματα που δεν θα εγκρίνουν, χωρίς να τους τα κρύβω. Και είδα φως! Σιγά-σιγά καλυτέρευσαν οι σχέσεις μου μαζί τους. Ανάσανα επιτέλους! Μου έφυγε η εμμονή που είχα μαζί τους και άρχισα να ζω. Ωρίμασα, αντί να κάνω σα να είμαι νήπιο. Κι αυτό είχε εξαιρετικά θετικό αντίκτυπο στην αυτοεκτίμησή μου! Είναι απλό, είναι να κάνεις το κλικ και να γυρίσεις το κουμπί, από το να ασχολείσαι με τους άλλους, στο να ασχολείσαι με τον εαυτό σου, με τις ανάγκες τις δικές σου, με τις αντοχές τις δικές σου, με τα προβλήματα τα δικά σου. Δεν είναι εγωισμός αυτό, λάθος το είχα μάθει. Είναι υγεία και ισορροπία, είναι να βάζεις τα όριά σου. Να μπορείς να είσαι αυτός που είσαι, χωρίς να προσδιορίζεσαι μέσα από τους άλλους, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Έμαθα σιγά-σιγά να λέω «δεν μπορώ» και να το εννοώ και έδωσα χώρο στους γύρω μου να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Δεν είμαι εγώ ο θεός, δεν είμαι υπεράνθρωπος, είμαι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους με τα θετικά και τα αρνητικά μου. Κανένας δεν είναι πιο πάνω ή πιο κάτω από μένα. Είμαστε όλοι ισάξιοι. Τώρα, όλα λύνονται με ειλικρίνεια και με σαφείς προδιαγραφές. Βέβαια, συχνά δυσκολεύομαι να κάθομαι «στ’ αβγά μου» και να μην τακτοποιώ τις υποθέσεις των άλλων, να μη δίνω συμβουλές αν δεν μου τις ζητήσουν, να μην έχω την απαίτηση να μου συμπεριφέρονται όπως θα ήθελα εγώ, να μην πέφτω στην παγίδα να νιώθω θύμα, ή να μην προσπαθώ να ελέγξω άτομα και καταστάσεις. Αλλά είναι τόσο λυτρωτικό να μην κουβαλάω πια τα βάρη ή τις ενοχές όλου του κόσμου στις πλάτες μου! Σήμερα αποδέχομαι τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, κοιτάζω να αλλάζω αυτά που μπορώ σε μένα. Αποδέχομαι τη ζωή με τους δικούς της όρους. Το αν θα νιώσω χαρούμενη, ή λυπημένη, είναι επιλογή μου, επιδιώκω να μην επιτρέπω σε κανέναν άλλο να μου προκαλέσει πόνο. Είμαι υπεύθυνη μόνο για τον εαυτό μου. Και γι’ αυτό είμαι ευγνώμων!» Το σύνδρομο της καλής νεράιδας… Ο συνεξαρτημένος λειτουργεί σα διασώστης. Δρα με «αυτοθυσία» χωρίς να του το ζητήσει ο άλλος. Αρπάζει τη γιαγιά να την περάσει στο απέναντι πεζοδρόμιο, χωρίς να τη ρωτήσει πρώτα, αν θέλει. Και μετά θυμώνει ή θυματοποιείται γιατί, όχι μόνο δεν εισπράττει ευγνωμοσύνη, αλλά συχνά γίνεται αποδέκτης θυμού και ενόχλησης από τους ευεργετηθέντες. Η διάσωση και η φροντίδα, λένε οι ψυχολόγοι και οι ψυχαναλυτές, στο βάθος τους δεν είναι πράξεις αγάπης. Υποθάλπουν και διατηρούν την απέχθεια, μπορεί και το μίσος, για τον εαυτό και περιπλέκει τα συναισθήματα για τους άλλους ανθρώπους. Η αυτοθυσιαστική συμπεριφορά συνήθως κρύβει μειωμένη αυταξία. Μας έχουν μάθει ότι το να φροντίζεις τον εαυτό σου είναι εγωισμός, μας έχουν μάθει να είμαστε υπεύθυνοι, αλλά για ποιους; Για τους άλλους, όχι για τον εαυτό μας. Η συνεξάρτηση εξελίσσεται σαν μια αρρωστημένη σχέση γονέα-παιδιού, με το γονέα-εξουσιαστή να ελέγχει το παραμικρό από τη ζωή του παιδιού, αφαιρώντας του κάθε ευθύνη, κρίνοντάς το ανίκανο και θυμώνοντας γι’ αυτό. …και το σύμπλεγμα της Σταχτοπούτας Οι περισσότεροι συνεξαρτημένοι είναι στην πραγματικότητα φοβισμένα και ευάλωτα παιδιά. Η Κολέτ Ντόουλινγκ αναφέρει ως σύμπλεγμα της Σταχτοπούτας, την αδυναμία πολλών γυναικών κυρίως, να αντλήσουν δύναμη από την ίδια τους την ύπαρξη και να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά τους: τη μοναχικότητα εκείνη που αναγκάζει κάθε άτομο να είναι ο μοναδικός υπέρτατος υπεύθυνος για τη φροντίδα του εαυτού του. Το παιδί μέσα τους πιστεύει ότι είναι ανάξιο να αγαπηθεί κι ότι δεν θα βρει ποτέ την παρηγοριά που αναζητά. Έτσι τα άτομα αυτά εξαρτώνται από εραστές, συζύγους, γονείς, φίλους, παιδιά και από την αποδοχή εκείνων, από την ανάγκη που τους έχουν όλοι αυτοί. Παραμένουν ανικανοποίητοι και ανίκανοι να εισπράξουν την αγάπη που υπάρχει γύρω τους. Περιμένουν τόσο πολλά από τους άλλους κι όμως συμβιβάζονται με ελάχιστα. Αποκτώντας υγιείς σχέσεις Οι συναντήσεις στις ομάδες αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης που αντιμετωπίζουν εθισμούς και ψυχαναγκασμούς κάθε τύπου με το πρόγραμμα Δώδεκα Βημάτων των Ανώνυμων Αλκοολικών, ξεκινούν με την προσευχή της Γαλήνης: «Θεέ μου, χάρισέ μου τη γαλήνη, να δέχομαι τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το κουράγιο να αλλάζω αυτά που μπορώ και τη σοφία να διακρίνω τη διαφορά ανάμεσά τους». Αυτή η σοφή προσευχή τα λέει όλα. Χρειάζεται να αναγνωρίσουμε καταρχήν το πρόβλημά μας, να ξεφύγουμε από την προσκόλληση στο άλλο άτομο, να αποδεχθούμε ότι είναι επιλογή και ευθύνη του το δικό του πρόβλημα κι ότι δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς για εκείνο όλη τη δουλειά. Χρειάζεται να ξεχωρίσουμε τη δική μας ζωή, σκέψεις, συναισθήματα, ανάγκες, επιθυμίες, συμπεριφορά, από τη δική του, να οριοθετούμε τον προσωπικό μας χώρο και χρόνο, να αφήνουμε αντίστοιχα χώρο και χρόνο στο άλλο άτομο να δραστηριοποιηθεί το ίδιο για να λύσει τα προβλήματά του. Ένα βασικό βήμα για το τέλος της συνεξάρτησης είναι να μην επιτρέπουμε σε κανέναν έξω από εμάς να επηρεάζει τα αισθήματά μας και την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Να μην αφηνόμαστε να νιώθουμε πληγωμένοι, απογοητευμένοι, αγχωμένοι, θυμωμένοι για πράξεις ή συμπεριφορές άλλων που αφορούν τους ίδιους. Να μην παίρνουμε τα πράγματα, τους άλλους ή τον εαυτό μας τόσο σοβαρά. Να μη μεγαλοποιούμε τις υπάρχουσες καταστάσεις και να μην αντιδρούμε υπερβολικά. Κι αυτό έχει να κάνει με το δεύτερο σκέλος της προσευχής της Γαλήνης: να βρίσκουμε το θάρρος να αλλάζουμε τις λανθασμένες πεποιθήσεις και συμπεριφορές μας. Είναι αλήθεια ότι μόνο τον εαυτό μας μπορούμε να αλλάξουμε, να τον βελτιώσουμε, να αποδεχθούμε τα θετικά και αρνητικά του χαρακτήρα μας και να μετατρέψουμε τα ελαττώματα μας σε πλεονεκτήματα. Πολλές φορές χρειάζεται να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα και να μην κάνουμε τίποτα απ’ όσα πιστεύουμε ότι μπορούν να δώσουν λύση, απλά γιατί δεν είναι ευθύνη μας να το κάνουμε. Κι’ αυτό αποδεικνύεται συχνά το πιο δύσκολο κομμάτι της ανάρρωσης από τη συνεξάρτηση. Δεν είναι εύκολο να πάψουμε να προσπαθούμε να ελέγχουμε ανθρώπους και καταστάσεις ή να προβλέπουμε το μέλλον. Δεν είναι εύκολο να αντιληφθούμε ότι είναι απόλυτα μάταιο και ψευδαισθητικό. Η απώλεια του ελέγχου κρύβει για το συνεξαρτημένο μεγάλο φόβο. «Ζήσε και άσε τους άλλους να ζήσουν», λέει ένα επίσης σοφό μότο των ομάδων αυτοβοήθειας και αλληλοϋποστήριξης. Με το να απελευθερώσεις τους άλλους από τον έλεγχό σου πετυχαίνεις να ελευθερώσεις τον εαυτό σου. Απεξάρτηση Η απεξάρτηση, η επιθυμητή ισορροπία, μέσα από την οποία κατανοούμε και καλύπτουμε τις υγιείς φυσικές μας ανάγκες επαφής και σχέσης με τους άλλους, ξεκινάει με το να αρνηθούμε να αναλάβουμε ευθύνη άλλου και να του ζητήσουμε να μας πει τί ακριβώς ζητάει εκείνος από εμάς. Κλείνοντας τις εκκρεμείς υποθέσεις της παιδικής μας ηλικίας, όπως το αίσθημα της εγκατάλειψης από γονείς, με την αποδοχή και την απόφαση να ζήσουμε σαν ενήλικες πια στο σήμερα, αλλάζουμε συμπεριφορά. Αγαπώντας το πληγωμένο παιδί μέσα μας και φροντίζοντάς το με το να εκπληρώνουμε τις ανάγκες του για προσοχή, το καθησυχάζουμε. Παύοντας να αναζητάμε την ευτυχία από τους άλλους, μπορούμε να επικεντρωθούμε στον εαυτό μας και στις τωρινές ανάγκες και επιθυμίες μας, να συμπαρασταθούμε οι ίδιοι στον εαυτό μας, να διακόψουμε ακόμα και την οικονομική εξάρτηση από άλλους, να σταθούμε στα πόδια μας ολοκληρωτικά: «Φοβάμαι, αλλά κάνω αυτό που φοβάμαι να κάνω», είναι η πραγματική δύναμη που προέρχεται από την αποδοχή των συναισθημάτων μας και των αδυναμιών μας, αυτών που παύουμε πια να αγνοούμε. Έτσι ξεκινάμε να ζούμε τη δική μας ζωή. «Εγώ είμαι ο καλύτερός μου σύντροφος»! Είμαι υπεύθυνος για τις επιθυμίες, τις ανάγκες, τις απαιτήσεις και τις επιλογές μου Τα συναισθήματά μου είναι αξιόπιστα. Η σκέψη μου είναι σωστή. Στις αποφάσεις μου λαμβάνω υπόψη μου τις υποχρεώσεις μου προς τους άλλους Έχω επίγνωση του δικαιώματος των άλλων να ζήσουν τη ζωή τους, όπως τη θέλουν ή όπως μπορούν. Η φροντίδα του καθενός για τον εαυτό του είναι σεβαστή. Η φροντίδα του εαυτού μου είναι πρωταρχική και συνίσταται στην ικανοποίηση των αναγκών μου. Κάνω ό,τι είναι απαραίτητο για να ζω υπεύθυνα, χωρίς υπερβολές. «Αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Αποδέχομαι τον εαυτό μου με τα καλά και τα κακά μου. Έχω δικαίωμα στην ευχαρίστηση και στην ευτυχία. Μου αξίζουν όμορφα πράγματα και όμορφα συναισθήματα. Δεν ανταγωνίζομαι ούτε αντιπαλεύω τον εαυτό μου. Ενοχές, τέλος! Ό,τι έχει γίνει στο παρελθόν, ας μείνει εκεί! Τώρα ζω το παρόν. Δεσμεύομαι να είμαι απόλυτα ειλικρινής με τον εαυτό μου. Αποδέχομαι ότι ίσως πονέσω, εγκαταλείποντας κάποια απραγματοποίητα, μη ρεαλιστικά μου όνειρα. Μαθαίνω να αναγνωρίζω τα αληθινά μου συναισθήματα, τα εμπιστεύομαι, τα αποδέχομαι και τα εκφράζω με ειλικρίνεια, χωρίς όμως να τα αφήνω να με εξουσιάζουν. Καθορίζω τους δικούς μου νέους στόχους με πίστη σε μια δύναμη ανώτερη από μένα ότι θα εκπληρωθούν την κατάλληλη ώρα. Επικοινωνώ με ειλικρίνεια, ευθύτητα, ευγένεια, εκτίμηση, ηρεμία και θετικότητα. Είμαι ανοιχτός στο να ακούω αληθινά. Πάρτο αλλιώς! Προσοχή στα δράματα. Ένας συνεξαρτημένος είναι πάντα επιρρεπής σ’ αυτά. Προσοχή στις προσδοκίες. Είναι μια επικίνδυνη παγίδα, γιατί συνήθως δεν είναι ρεαλιστικές. Ξεπέρασε το φόβο της οικειότητας. Πάρε το μέρος της ευθύνης που σου αναλογεί σε μια στενή σχέση. Ζήσε και νιώσε. Απεξάρτηση σημαίνει παίρνω την ευθύνη μου και στο οικονομικό μέρος. Κράτα το μυαλό σου ανοιχτό. Μακριά από ενοχές κι από την έλξη προς προβληματικά άτομα. Μην ξεχνάς να βάζεις όρια, δέξου την αγάπη φίλων που πιστεύουν σε σένα, φρόντιζε την υγεία και την εμφάνισή σου και δίνε χώρο στη χαρά και στο γέλιο. Έτσι μαθαίνουμε να ζούμε από την αρχή και να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε αληθινά. Ας ζουν οι άλλοι καλά κι εμείς… καλύτερα! Η λίστα της…Συνεξάρτησης Η συνεξάρτηση έχει πολλά πρόσωπα. Ο παρακάτω κατάλογος δίνει μια γενική εικόνα στον καθένα μας για τις ανισορροπίες στις σχέσεις μας και για τα σημεία που χρειάζονται διερεύνηση και αλλαγή. Βαθμολογήστε τις ερωτήσεις με 0 (ποτέ), 1 (κάποιες φορές), 2 (συχνά), και χρησιμοποιήστε τους βαθμούς σας για να πετύχετε τη απελευθέρωσή σας. 1.Νιώθεις υπεύθυνος για τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις πράξεις, τις επιλογές, τις επιθυμίες ή τις ανάγκες άλλων και ανησυχείς πολύ γι’ αυτούς; 2.Αναλαμβάνεις εσύ προβλήματα άλλων σαν να είναι δικά σου; 3.Νιώθεις σχεδόν υποχρεωμένος να βοηθήσεις άλλους και να τους συμβουλεύεις συνεχώς; 4.Θυμώνεις με τους άλλους ή τον εαυτό σου όταν η βοήθειά σου δεν είναι ευπρόσδεκτη ή αποτελεσματική; 5.Πιστεύεις ότι ξέρεις τις ανάγκες των άλλων; 6.Αναρωτιέσαι γιατί δε σε βοηθούν κι οι άλλοι όπως εσύ; Νιώθεις λύπη ή θυμό γι’ αυτό; 7. Πιάνεις τον εαυτό σου να πιέζεται, αλλά να επωμίζεται ευθύνες άλλων; 8.Μήπως αγνοείς τις δικές σου ανάγκες ή βάζεις σε προτεραιότητα τις ανάγκες άλλων; 9.Προσπαθείς να ευχαριστείς τους άλλους αντίθετα από τον εαυτό σου; 10.Υπερασπίζεσαι τους άλλους χωρίς να μπορείς να κάνεις το ίδιο για τον εαυτό σου; 11.Νιώθεις ενοχές και ανασφάλεια όταν κάποιος άλλος προσφέρει σε εσένα; 12.Γοητεύεσαι συχνά από δύσκολους ανθρώπους με προβλήματα; 13.Αναλαμβάνεις συνήθως υπερβολικά πολλές υποχρεώσεις 14.Νιώθεις κενό όταν δεν υπάρχουν δυσκολίες ή άνθρωποι να βοηθήσεις; 15.Νιώθεις ότι κάποιος άλλος θα έπρεπε να είναι υπεύθυνος για σένα; 17.Πιστεύεις ότι τα αισθήματά σου επηρεάζονται από τη συμπεριφορά άλλων; 18.Νιώθεις συχνά θύμα εκμετάλλευσης ή έλλειψη εκτίμησης από αλλους; 19.Φοβάσαι ότι δεν είσαι αρκετά καλός και ικανός, ότι δεν κάνεις τίποτα σωστά; 20.Θέλεις να σε αγαπούν και να σε εκτιμούν, αλλά ότι δεν το αξίζεις όπως είσαι; Σχετικές διευθύνσεις στο διαδίκτυο www.alanon.gr (Αλ-Ανών: ομάδα αυτοβοήθειας και αλληλοϋποστήριξης οικογενειών και φίλων αλκοολικών στην Ελλάδα) www.oasis.org (ομάδα αυτοβοήθειας από εξαρτήσεις/συνεξάρτηση στην Ελλάδα) www.al-anon.org (παγκόσμια ομάδα αντίστοιχη της ομάδας Αλ-Ανών στα αγγλικά) www.alateen.org (παγκόσμια ομάδα για εφήβους με γονείς συγγενείς αλκοολικούς) Βιβλιογραφία: Συνεξάρτηση Τέλος, της Melody Beattie, Εκδ. Λύχνος Οι περιοχές των σφαλμάτων μας του Wayne Dyer
0 Comments
Leave a Reply. |
Author
Επικοινωνία, ανταλλαγή ιδεών και θετική διάθεση. Archives
October 2016
Categories |